Reż. Łukasz Palkowski
„Bogowie” Łukasza Palkowskiego byli odkryciem i największym zwycięzcą 39. Festiwalu Filmowego w Gdyni zgarniając 11 nagród, do których doszło potem 7 Polskich Orłów. To historia wielkiego kardiochirurga Zbigniewa Religi i pierwszych lat jego walki o zmianę w polskim systemie leczenia chorób serca.
Znakomicie nakręcony przez Łukasza Palkowskiego na podstawie tekstu Krzysztofa Raka, z brawurową – nagrodzoną Złotymi Lwami – rolą Tomasza Kota obraz, to jeden z „najbardziej amerykańskich” polskich filmów ostatnich lat. To historia „self-made mana”, który w trudnych czasach komuny urzeczywistnił wielkie zawodowe marzenie, daleko wykraczające poza ramy swojej epoki.
Ekranowa biografia Zbigniewa Religi pokazuje nam początki kariery słynnego polskiego kardiochirurga, który w roku 1985 przeprowadził pierwszy udany zabieg przeszczepu serca w Polsce w klinice w Zabrzu.
Jak pisali krytycy: Religa został tu ukazany niczym swoisty „rockendrolowiec polskiej medycyny”, buntownik nie uznający autorytetów. Reżyserowi udało się stworzyć poruszający portret człowieka mierzącego się z własną ambicją i z rzeczywistością, który mimo niepowodzeń nigdy się nie poddał.
Wszyscy w Polsce traktują jako oczywistość fakt, że w Zabrzu działa Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu. A przecież w połowie lat 80. nic nie wskazywało, że istnieje jakakolwiek szansa na jego powstanie! Niby wszyscy znaliśmy tę historię, ale dopiero film Palkowskiego pokazał, jak ciężką walkę musiał poprowadzić profesor Religa, by zbudować zabrzańskie centrum ratowania ludzkich serc.
Filmowa opowieść zaczyna się w 1984 roku. Niedawno skończył się stan wojenny. Religa – młody lekarz, który po pobycie w Stanach Zjednoczonych chce zastosować w Polsce najnowsze osiągnięcia światowej transplantologii, zderza się z rzeczywistością PRL-u.
Trafia w „polskie piekiełko”. Starzy ordynatorzy nie dopuszczają młodych kolegów do operacji, a szpitalne władze zakazują jakichkolwiek medycznych innowacji. Religa idzie jednak jak taran, odnajduje nowe drogi tam, gdzie wszystkim wydaje się, że stoi mur nie do przebicia. Zostaje kierownikiem własnej kliniki kardiochirurgicznej w Zabrzu, którą tworzy od podstaw. Jednak komunistyczne władze nie chcą dać pieniędzy na sprzęt, a w świat medycyny wkracza polityka.
Palkowski nie stworzył obrazu „świętego bez skazy” i nie unikał trudnych wątków z życiorysu profesora. Filmowy Religa mierzy się z własną pychą – każda śmierć pacjenta jest bolesnym ciosem dla jego ambicji. Przed poczuciem bezsilności ucieka w alkohol. Reżyser uczciwie relacjonuje ten proces. W „Bogach” nie interesuje go wielkość, ale człowieczeństwo Religi.
Jednym z fundamentów sukcesu Łukasza Palkowskiego, jest jednak zjawiskowa rola Tomasza Kota. Aktor, znany był już wtedy z jednego „śląskiego” filmu, czyli biografii Ryśka Riedla „Skazany na bluesa”, w której „stał się” liderem Dżemu. W „Bogach” bezbłędnie przeobraził się w Zbigniewa Religę. Janusz Wróblewski z „Polityki” zachwycał się ekranowym wyczynem Kota: „nie tylko upodobnił się do swego bohatera fizycznie, opanował jego gesty, mimikę, charakterystyczny sposób przygarbienia, palenia papierosów […] Mistrzostwo osiągnął jednak, odsłaniając słabości Religi: jego nerwowość, arogancję, pijaństwo i […] poświęcenie życia rodzinnego dla zawodowej pasji”.
Świetnie obsadzony i zagrany jest też drugi plan. Piotr Głowacki jako kardiochirurg i najbliższy współpracownik Religi Marian Zembala po raz kolejny udowodnił, że jest najwybitniejszym w Polsce specjalistą od ról drugoplanowych. Świetnie wypadli także Szymon Piotr Warszawski w roli Andrzeja Bochenka – jednego z zastępców Religi oraz Magdalena Czerwińska, poruszająca i prawdziwa w roli żony Anny.
Twórcy zadbali o każdy szczegół, aby uzyskać efekt wizualny zabierający nas w lata 80. XX wieku. Operator Piotr Sobociński Jr. wykorzystał w tym celu obiektywy sprzed trzech dekad. Mistrzowsko wywiązali się też ze swojego zadania scenograf Wojciech Żogała oraz charakteryzatorki Agnieszka Hodowana i Aneta Brzozowska. Cała trójka otrzymała za swoją pracę nagrody w Gdyni.
Zabrze – serce filmu
Zabrze jest – nomen-omen – “sercem” akcji filmu. Pomimo, że podobnie jak w filmie Jacka Bromskiego „Bilet na księżyc” pojawia się jedynie z nazwy, to w „Bogach” jest pełnoprawnym „aktorem”. Bo bez Zabrza, nie byłoby nowoczesnej, polskiej kardiochirurgii. Warto dodać, że zabrzańską klinikę „zagrał” w większości scen warszawski Szpital Wolski. Powód był prosty – dzisiejsze Śląskie Centrum Chorób Serca jest jednym z najnowocześniejszych ośrodków medycznych w Polsce i za żadne skarby nie przypomina siermiężnej rzeczywistości lat 80. w PRL-u.
Nagrody i wyróżnienia
Festiwal Polskich Filmów Fabularnych – Wielka Nagroda „Złote Lwy”, ponadto nagroda za scenariusz, scenografię, charakteryzację, główną rolę męską, nagroda dziennikarzy i publiczności; Polska nagroda filmowa Orły dla najlepszego filmu, głównej roli męskiej, scenarzysty, reżysera i wiele innych.
Metryczka filmu
„Bogowie”
Polska, 2014
Reżyseria: Łukasz Palkowski
Scenariusz: Krzysztof Rak
Zdjęcia: Piotr Sobociński
Montaż: Jarosław Barzan
Muzyka: Bartosz Chajdecki
Producent: Piotr Woźniak – Starak/ Watchout Productions
Czas trwania: 112 min
Obsada: Tomasz Kot, Magdalena Czerwińska, Piotr Głowacki, Rafał Zawierucha, Szymon Piotr Warszawski i inni.