Któż nie zna charakterystycznego faceta w skórzanej kurtce, który od 1983 roku fascynująco prowadzi nas przez historię dwudziestego stulecia? To oczywiście Bogusław Wołoszański, twórca „Sensacji XX wieku” najsłynniejszego,polskiego programu telewizyjnego, dotyczącego historii poprzedniego stulecia.
Trudno w to uwierzyć, ale pierwsze odcinki „Sensacji XX wieku” pojawiły się na antenie TVP we wrześniu 1983 roku! Ta popularnonaukowa seria była emitowana nieprzerwanie na antenie Telewizji Polskiej od swojej premiery do 2005 roku. Po dziesięcioletniej przerwie powróciła na ekran w 2015 roku, kiedy to nowe odcinki zaczął emitować National Geographic Channel.
Pomysłodawcą i autorem „Sensacji” jest Bogusław Wołoszański, dziennikarz, prawnik i popularyzator historii. Poza twórczością telewizyjną i radiową Wołoszański dał się poznać jako autor bestsellerowych książek, których łączny nakład przekroczył milion egzemplarzy. Według różnych źródeł, powstało ponad 200 odcinków serii, chociaż sam autor mówi, że zrealizował około tysiąca programów. „Sensacje” mają też swoich wiernych fanów zrzeszonych w Klubie Sensacji XX wieku.
Bogusław Wołoszański w jednym z wywiadów powiedział, że ten program wziął się z… buntu. „Wtedy w telewizji panował zupełnie inny kanon programu historycznego. W studiu siadało czterech panów profesorów w garniturach, a prowadzący mówił: witam państwa bardzo serdecznie, dzisiaj będziemy mówić o tym i o tym – i goście zaczynali mówić. Po pięciu minutach reżyser i prowadzący orientowali się, że robi się nieco zbyt nudno” – mówił w rozmowie z Onetem.
Dlatego Wołoszański postanowił stworzyć coś nowego, aby nie tylko mówić widzom o historii, ale także ją pokazywać. Dlatego kolejne odcinki powstawały w różnych miejscach Polski, a po upadku komunizmu – Europy.
Ciekawa jest historia muzycznej czołówka „Sensacji” – to fragment utworu kompozytora Irvinga Josepha, w Polsce nieznanego i kojarzącego się wyłącznie z programem Wołoszańskiego. Autor trafił na niego kompletnie przypadkowo: „Nie wiedziałem wtedy, kto był autorem – zaczerpnąłem fragment muzyki z jednego z filmów dystrybuowanych wtedy przez ONZ. Te materiały były przeznaczone do wolnego wykorzystania, co też miało dla telewizji w latach 80. znaczenie finansowe“.
Pod koniec lat 90. Wołoszański zaczął coraz śmielej sięgać po nową formułę „Sensacji”. W programach zaczęły pojawiać się fabularyzowane rekonstrukcje historyczne wydarzeń omawianych w danym odcinku.
Niektóre odcinki „Sensacji” przyjęły nawet formę niewielkich filmów fabularnych. W ekranowych rekonstrukcjach brali też udział coraz sławniejsi aktorzy – Borys Szyc, Robert Więckiewicz, Adam Woronowicz czy Jerzy Bończak. Krzysztof Globisz zagrał Józefa Stalina, Cezary Żak – Hermanna Göringa, a Jan Nowicki cesarza Wilhelma II.
„Sensacje XX wieku” doczekały się także szczególnej nagrody. Przez widzów biorących udział w plebiscycie „Polityki” seria została uznana za najlepszy program w historii polskiej telewizji.
Największym przedsięwzięciem filmowym wywodzących się z „Sensacji XX wieku” był serial wojenny „Tajemnica twierdzy szyfrów” wg autorskiego scenariusza Wołoszańskiego. W rolach głównych zagrali: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Cezary Żak, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska i Danuta Stenka.
Metryczka filmu
„Sensacje XX Wieku”
Lata emisji – 1983-2005
Reżyseria: Bogusław Wołoszański
Scenariusz: Bogusław Wołoszański