Reż. Adam Sikora
Fascynująca opowieść dokumentalna opowiadająca o Erwinie Sówce, cieszącym się światową sławą śląskim malarzu-prymitywiście. O tym wielkim artyście opowiedział kamerą inny, wybitny twórca – Adam Sikora. Reżyser zabiera nas w swoim filmie w podróż do mistycznej krainy malarstwa Sówki i legendarnej Grupy Janowskiej.
Film przedstawia jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa prymitywnego – Erwina Sówkę. Sówka, emerytowany górnik kopalni węgla kamiennego Wieczorek w Janowie, jest jedynym żyjącym twórcą Grupy Janowskiej, grupy malarzy-amatorów założonej przez Teofila Ociepkę w roku 1946.
Sikora przedstawia nam obraz życia Erwina Sówki, od dzieciństwa spędzonego w przykopalnianej dzielnicy, poprzez okres dojrzewania, narodziny pasji, aż po okres twórczej pracy. Reżyser stworzył obraz nowatorski – przeplata prawdziwe wypowiedzi Sówki z fabularyzowanymi scenami ilustrującymi zdarzenia z jego życia, jednocześnie utrzymując całość w konwencji znanej nam z malarstwa artysty.
Inscenizacja miesza się tu z dokumentalną rejestracją, jaskrawe kolory artystycznej wyobraźni – z czernią i bielą codziennego życia.
Sówka opowiada o sobie ze swadą i refleksją. „Każdy artysta musi mieć w sobie kodeks moralny” – stwierdza dobitnie. Mówi o życiu artysty i żywocie górnika z takim samym zaangażowaniem. Podkreśla, że dla niego symbolem życia, piękna i trwania zawsze była kobieta. „A kopalnia jest przecież niczym wnętrze kobiety, piękne i tajemnicze” – mówi do nas z ekranu.
Nie należy się więc dziwić, że w twórczości Sówki królują akty kobiece, malowane na tle familoków Nikiszowca, domów z wielkiej płyty, ogródków działkowych, czy mieszkań górników. Artysta nawiązuje też swoimi obrazami do mitów górniczych i kultury starożytnego wschodu.
Śląski malarz osiągnął światowy rozgłos. Jego prace prezentowane były w kraju i za granicą m.in. we Francji, Włoszech, i Chorwacji. Odnaleźć je można w wielu polskich i zagranicznych kolekcjach prywatnych.
Adam Sikora jest ściśle związany ze Śląskiem. Z setek podróży po świecie z ekipami filmowymi, ten wybitny reżyser, operator i fotografik, zawsze wracał do rodzinnego Mikołowa. Co ciekawe, Sikora ma też za sobą malarski epizod. W jednym z wywiadów tak o tym opowiadał: „Na początku malowałem i bardzo mnie to pochłaniało. Nie potrafiłem robić tego dobrze, dlatego zająłem się fotografią, wydawało mi się to łatwiejsze”.
Twórczość Sikory pokazuje jak wielkie znaczenie ma dla niego rodzinna ziemia. Niektórzy porównują go do samego Mistrza i piewcy Śląska, Kazimierza Kutza. Sikora ma na koncie kilka “śląskich” filmów. W dokumencie „Bluesmeni. Ballada o Janku 'Kyksie’ Skrzeku” (1999) sportretował legendę polskiego bluesa, urodzonego w pobliskich Siemianowicach Śląskich – Jana Skrzeka. Smutny i ubogi Śląsk pokazuje z kolei jego „Boże Ciało” (2005), które rozwinął potem wraz z Ingmarem Villqistem w swój fabularny debiut, zatytułowany „Ewa” (2010).
Dwa słowa należą się też Grupie Janowskiej, uznawanej za fenomen na skalę światową. Grupa, nosząca oficjalną nazwę Koło Malarzy Nieprofesjonalnych, skupiała malarzy-amatorów, górników z Janowa Śląskiego. Założona została w 1946 roku. Zgrupowani w niej artyści kierowali się własnym systemem mistycznym, stworzonym pod wpływem okultystycznych poglądów lidera Grupy – malarza i górnika Teofila Ociepki. Zgodnie z jego założeniami, „Janowscy” artyści uważali, że twórczość malarska jest bożym posłannictwem i powinna zajmować się fundamentalnymi tematami walki Dobra ze Złem. Własny system filozoficzny w istotny sposób odróżniał członków Grupy Janowskiej od innych twórców amatorów.
Na koniec ciekawostka, Adam Sikora był w 2001 roku autorem zdjęć do fascynującej fabuły Lecha Majewskiego „Angelus” opowiadającej właśnie o… malarzach Grupy Janowskiej. Muzeum Miejskie w Zabrzu w swej kolekcji posiada prace Erwina Sówki, m.in. „Barbara z Pułaskiego” (2000), „Śląski tryptyk” (1985; cz. I „Kramer”, cz. II „Izyda na Nikiszu”, cz. III “Nikisz”), „Narodziny uczuć” (1971), „Radość i smutek”, (1970).
Metryczka filmu
„Sówka Erwin”
Polska, 2005,
Reżyseria: Adam Sikora
Scenariusz: Adam Sikora
Zdjęcia: Adam Sikora
Montaż: Ewa Duś
Muzyka: Jan Skrzek
Producent: Studio Largo
Czas trwania: 54 min
Trailer
brak