Lata działalności: 1928–1945
Nazwisko założyciela: Max Onderka
„Metropol-Theater” w Zaborzu otwarto w 1912 roku. Książka adresowa górnośląskiego handlu, wydana najprawdopodobniej w 1913 roku, jako właściciela bliżej niesprecyzowanego kina w Zaborzu podaje Theodora Gollę. Zapewne to on był pierwszym właścicielem kina „Metropol”, które mieściło się w kamienicy mistrza stolarskiego Franza Mierzwy, wybudowanej w 1910 roku przy Kronprinzenstrasse 97 [449]. Właścicielką kina w 1920 roku był mieszkająca w Zaborzu Gertrud Scharf. W 1921 roku można w nim było zobaczyć „jedynie wielkomiejski program pierwszej klasy”, „najnowsze szlagiery”, a z powodu plebiscytu również „całkiem specjalny, obfity program dodatkowy”.
Ostatnimi właścicielami kina „Metropol” w jego siedzibie przy ul. Wolności 449 byli (co najmniej od 1924 roku) architekt Max Onderka i jego żona, Gertrud. W drugiej połowie lat 20. XX wieku kino, w którym seanse odbywały się codziennie a na widowni mogło zasiąść na raz 100 widzów, nie spełniało już wymagań policyjnych i na początku 1928 roku Max Onderka postanowił wybudować nowy obiekt na swojej posesji przy Kronprinzenstrasse 427. Kupili ją w grudniu 1926 roku za sumę 14 tys. marek od cieśli górniczego Paula Ranuscha. Teren ten był od strony ulicy zabudowany niewielkim domem jednopiętrowym, kino miało stanąć w głębi. Jako że M. Onderka był z zawodu architektem, budynek o wymiarach 20 x 13 metrów zaprojektował samodzielnie. Wejście do kina znajdowało się na środku, z lewej umieszczono kasę, a z prawej – toaletę. Sala kinowa z orkiestronem, mieściła 375 widzów. Na parterze ustawiono 280 krzeseł w 15 rzędach, na balkonie 95 krzeseł w pięciu rzędach. Już 16 listopada 1928 roku gotowe kino przeszło pomyślnie kontrolę i dopuszczone zostało do użytku. Otwarcie „Metropoltheater” odbyło się dzień później, w sobotę 17 listopada o godz. 19. Gości powitał występ śpiewaczki koncertowej Agi Goretzki-Swoboda, a w programie filmowym zaprezentowano film oświatowy „Durch Bohusland in Schweden”, najnowszy film z Douglasem Fairbanksem „Der vierte Muskieter” oraz groteskę militarną „Kaczmarek”. Program zmieniano dwa razy w tygodniu, a ostatni seans zaczynał się kwadrans po godz. 20. W tej sytuacji, po dokonaniu niezbędnych przeróbek, w dotychczasowym lokalu kinowym przy Kronprinzenstrasse 449 Josef Wischnitzer otworzył sklep obuwniczy. Kino w Zabrzu-Zaborzu (Zaborze zostało dzielnicą Zabrza 1 stycznia 1927 roku) nie było jedynym kinem należącym do Maksa Onderki. Co najmniej od połowy lat 20. XX wieku był on także właścicielem kina „Metropol-Theather” w Opolu, mieszczącego się przy Malapaner Strasse 22. W dostępnych nam materiałach jako jego właściciel występuje jeszcze w 1942 roku. W 1933 roku kino w Zaborzu dzierżawiła Klara Hornig. W tym czasie wyposażone one było w aparaturę dźwiękową typu „Selenophon”. W 1934 roku, M. Onderka, który do tej pory dzielił swój czas pomiędzy Opole i Zabrze-Zaborze, postanowił przeprowadzić się na stałe do Opola, gdzie zamieszkał w budynku, w którym mieściło się również jego kino. W związku z tym 1 sierpnia 1934 roku zaborski „Metropol-Lichtspieltheater” wydzierżawił Heinrichowi i Adelheid Brylski, mieszkającym w Bytomiu. W następnych latach Brylscy przeprowadzili się do Zabrza, gdzie zamieszkali przy Friedenshütterstrasse 7 (ul. J. Karłowicza). W 1942 roku jako właściciel kina występuje spółka „Paul Brylski & Co.”, mająca siedzibę przy tej samej Friedenshütterstrasse 7. Paul Brylski był najprawdopodobniej synem Heinricha i Adelheid.
Piotr Hnatyszyn